Historia

STARA JEDNOTA BRATERSKA

Jednota Braterska (łac.) Unitas Fratrum - lub też Bracia Czescy zrodziła się z wielkiego religijnego przebudzenia w Czechach (husyci). Pod wpływem nauki Piotra Chelczickiego została założona przez brata Grzegorza z Kunwaldu w Czechach w 1457 roku. Ta grupa wyróżniała trzy ideały: miłość, wiarę i nadzieję, z bardzo silnym naciskiem na praktyczne chrześcijańskie życie bardziej niż na naukę lub kościelne tradycje. Kościół ten wzrastał i rozprzestrzeniał się po Czechach i na Morawach. Do najwybitniejszych przedstawicieli Jednoty Braterskiej zaliczają się między innymi Łukasz Praski, Jan Augusta, Jan Blahosław i J.A.Komeński. Niestety Jednota Braterska długo nie cieszyła się swoją religijną swobodą. Krucjaty przeciwreformacyjne po bitwie pod Białą Górą uniemożliwiały jej prawidłową egzystencję, tak samo jak innym kościołóm protestanckim. Dużo ludzi opuściło ojczyznę jako wychodźcy, a niektórzy pozostali w domach w tajemnicy sprawując swoja wiarę. Byli wspomagani z zagranicy, zachęcani Pismem Świętym i inspirowani potajemnymi spotkaniami. Tym sposobem przeżyli cała stulecia.

ODNOWIONA JEDNOTA BRATERSKA

W saskim Herrnucie książe Zinnzendorfa nie było łatwo zorganizować kościół z  wychodźców przychodzących z różnych miast i środowisk, ale decydującym przeżyciem stało się tu wylanie Ducha Świętego w trakcie chwały świętej Wieczerzy Pańskiej w dniu 13 sierpnia 1727 roku - tu właśnie powstał kościół nazywany Bracia Morawscy (ang.) Morawian Church czy (łac) Unitas Fratrum.  Już w roku 1732 ta społeczność chrześcijańska wysłała pierwszych misjonarzy na wyspę świętego Tomasza na Karaibskim Morzu. Później nastąpiły kolejne misje do Grenlandii, Północnej Ameryki i Afryki.

JEDNOTA BRATERSKA W ZIEMI OJCÓW

W swojej ojczyźnie, w „ziemi ojców” Jednota Braterska mogła ponownie zapuścić swoje korzenie po cesarskim edykcie „patent protestancki” z roku 1861. Pierwszy zbór odnowionej Jednoty Braterskiej został założony w Potštejně 1870 roku, a następny w Czeskiej Lipie 1872 roku. Przed I wojną światową powstały następne zbory braterskie w Ústí nad Orlicí, w Pradze, w Jablonci nad Nisou, w Duchcově, w Turnově, w Mladé Boleslavi, w Nové Pace a w Herzogwaldzie. Jednota Braterska pracowała w Czechach tak między samymi Czechami, jak i między Niemcami. Od samego początku rozwijała się socjalna praca między sierotami (sierocińce w Čermné i w Dubé), a także praca misyjna(Franciszek Chleboun pracował jako misjonarz w afryce między Kaframi i Hotentotami). Uznanie Państwowe Jednota Braterska otrzymała w czasach Austro – Węgier w 1880 roku w Libercu ówczesnym Reichenbergu. Z początku Jednota Braterska używała nazwy Ewangelicki Kościół Braterski lub Ochranowski Kościół Braterski. Po powstaniu samodzielnego państwa Czechosłowacji w 1921 roku czeskie zbory braterskie przyjęły oficjalną nazwę Jednota Braterska (czeski Jednota bratrská). Od czasu powstania pierwszej republiki Jednota Braterska współpracuje z nowym Czeskobraterskim Kościołem Ewangelickim (powstałym z połączenia reformowalnych i luterańskich Kosciołów na ziemiach czeskich), ale utrzymuje duży dystans do narodowo-religijnych i liberalnych zasad tych denominacji chrześcijańskich. W trzydziestych latach liczy Jednota Braterska 10 zborów czeskich (5400 członków) i 5 zborów niemieckich (2000 członków). W 1935 roku Jednota Braterska dzieli się na dwie samodzielne części okręg czeski i niemiecki. Po drugiej wojnie światowej i wysiedleniu Niemców sudeckich niemiecki okręg zanika. W dwóch pozostałych w Czechach niemieckich zborach (Jablonec, Dubá) odnawia się praca, ale tylko wśród Czechów. Odnowiona jest też praca w Libercu, gdzie po krótkim czasie powstaje zbór. Od 1946 roku Jednota Braterska posiada własnych biskupów i pierwszym wybranym jest biskup Václav Vančura ordynowany przez biskupów z USA i Anglii w dniu 20.07.1946 roku w zborze w Mladej Bolesławi. Václav Vančura jest pierwszym wybranym biskupem po Janie Amosie Komeńskim. We wrześniu 1957 roku na Synodzie Generalnym w Bethlehem Jednota Braterska została ogłoszona za samodzielną prowincję (w porządku piątą) w Związku Unitas Fratrum. Z początkiem lat 60-tych czeska Jednota Braterska posiada już 18-naście zborów i 20 miejsc pracy misyjnej w Czechach. Pod państwową inwigilacją komunistycznego reżimu niestety nie potrafiła rozwiązać dużo różnych problemów natury teologicznej i duchowej i w wyniku tych problemów narastały spory wewnątrzkościelne.

W CZECHACH UPADKU KOMUNIZMU

Po upadku totalitarnego reżimu w roku 1989 w czeskim społeczeństwie otworzyły się nowe możliwości. W ramach pracy Jednoty Braterskiej po więcej niż trzystu latach ponownie została otworzona pierwsza braterska szkoła podstawowa i szkoła dla matek w Libercu. Powstała misyjna
szkoła Mikołaja Ludwika Zinzendorfa, która daje możliwości kształcenia nowych pracowników kościoła. Działania misyjne stworzyły warunki do otwarcia nowych zborów lub na bazie starych zborów nowych społeczności. Powstała socjalna opieka o seniorów – Diakonia Beranek. W tej nowej obywatelskiej wolności znów zaczęły powstawać w Jednoty Braterskiej spory między niektórymi grupami ludzi w sprawach teologicznych i eklezjonalnych. Konflikt ten eskalował w latach 1998-99. W roku 2000 czeska Jednota Braterska zdusiła wewnętrzny konflikt, zjednoczyła się i wstąpiła do czasu postu. W grudniu 2000 roku zbiera się cała czeska Jednota Braterska na modlitewnej konferencji w Libercu i przeżywa Dzień Pokuty. Wyznaje grzechy, które Jednocie Braterskiej towarzyszyły przez ostatnie dziesięciolecia. Wszyscy wspólnie ogłosili, że chcą prowadzić, według wzoru swoich duchowych ojców, życie naśladując Jezusa Chrystusa jako Baranka. W latach 2001-02 odbyły się Braterskie Synody, na których została przyjęta wizja: „ Według wzoru naszych ojców wybudować Kościół na apostolskim i prorockim fundamencie”. Celem było odnowienie stylu życia ojców Jednoty Braterskiej, którzy według wzoru pierwszego apostolskiego Kościoła w przeszłości dużo zbudowali i więcej niż 160 lat, aż do roku 1620 się rozwijali. 17 listopada 2003 roku odbył się w Jednocie Braterskiej Dzień Umowy z Panem. Podobnie jak nasi ojcowie w 1464 roku zawarli z Bogiem „ugodę na Górach Rychnowskich” i cali poddali się Bogu, a w Ochranowie (Hernhut) zaznali napełnienia Duchem i odrodzenia w 13 sierpnia 1727 roku tak i teraz dojrzała i współczesna Jednota Braterska uczyniła podobnie. Wyraźnie odczuwano, że po tych wszystkich wewnętrznych konfliktach i wydarzeniach wewnątrz JB przyszła właściwa chwila, aby oddała się cała i we wszystkim Panu i zawarła z Nim Umowę. W latach 2005-06 przebiegały przygotowania na 550-lecie powstania Jedności Braterskiej i 275-lecie powstania braterskich misji. Zbory zaczęły otwierać więcej miejsc publicznych, powstały nowe przedsięwzięcia w szkolnictwie i sprawach socjalnych oraz dalsze różne działania dla społeczeństwa. W latach 2007-08 Jednota Braterska obchodziła 550 lecie swojego założenia i 275-lecie pracy misyjnej. 1 marca 2007 roku, w czwartek na pamiętny dzień swojego powstania przygotowała ku temu uroczysty wieczór. Rocznicę wziął pod swój patronat przewodniczący senatu parlamentu Czeskiej Republiki MUDr. Przemysław Sobotka, który osobiście tego wieczoru uczestniczył w uroczystości. Czeski Narodowy Bank wydał z tej okazji monetę pamiątkową tej rocznicy. Potem była wędrowna wystawa, która dotarła do wielu miast w Czechach i na Morawach i miała dużą publiczność. Obejrzało tą wystawę ponad 4000 uczniów z podstawowych szkół i dotyczyła ona nie tylko historii, ale i współczesnej Jednoty Braterskiej. 31 kwietnia 2008 roku odbył się braterski synod. Została uchwalona nowa ustawa kościelna, która lepiej określa współczesne braterskie życie w Jednocie. Obok wiodącego ideowo organu (Ścisłej Rady) powstaje Wykonawcza Rada z uprawnieniami egzekutywnymi. Od roku 2002 czeska prowincja Jednoty Braterskiej tworzy swoje misyjne tereny na Słowacji 2002, Rosji 2007, Polsce 2008 i na Ukrainie 2010.